TAJNA O PRIRODNOJ VUNI

Šta je vuna?

----- 

Pojmom vuna se opisuje prirodno tekstilno vlakno životinjskog porekla, odnosno mekana dlaka krzna pojedinih sisara, posebno ovaca. Osnovni cilj gajenja ovaca je zadovoljavanje potrebe stanovništva u vuni, mesu, mleku i koži. Rase ovaca namenjene za proizvodnju vune nastale su pripitomljavanjem divlje ovce (npr.muflon ili argali ovce). Prvobitno su razvrstavane prema oblastima gajenja na visinske i nizinske ovce a kasnije prema karakteru vune koju daju na, merino, ševito, ukrštene i prelazne vune. Domaće  rase ovaca se odlikuju uglavnom mekom, polugrubom i grubom vunom i dugačkim pramenovima po kojima su dobile ime Pramenke.

Vuna, uz svilu i kazein, spada u grupu proteinskih vlakana, ali se od drugih životinjskih dlaka razlikuje visokim postotkom sadržanog sumpora. Po svom hemijskom i morfološkom sastavu, vuneno vlakno karakterišu jedinstvene karakteristike koje ne poseduje nijedno drugo prirodno ni sintetičko vlakno. Vuna je prirodna zaštita kojom se ovce štite od kiše, snega, hladnoće i vrućine. Ona je jedna od mnogobrojnih malih čuda prirode koja ponekad i ne primećujemo.

Opšta svojstva

     Vuna ima prirodno svojstvo takozvanog regulisanja temperature. Unutrašnjost vlakna vune može preuzeti vodenu paru, dok spoljašnja površina odbija vodu. Vlakno može da prihvati do 33% vode u odnosu na svoju težinu (u suvom stanju) bez osećaja da je vlažna. Suši se znatno brže nego, na primer, pamuk. Proizvod od vune sadrži u odnosu na ukupnu zapreminu do 85% od vazduha. To svojstvo mu omogućuje da jako dobro greje. Vuna se ne gužva jer je vlakno elastično. Osim toga, jednom obojena, ne gubi boju i nije zapaljiva. Bez posebne obrade, može izazivati osećaj neugodnog "grebanja" na koži. Tog grebanja nema kod finih merino vuna jer dobro prijanja uz telo, ne izaziva alergiju i dozvoljava disanje kože te je mekana i prijatna na dodir.

    Ukratko rečeno, karakteristike vune su vodootpornost, elastičnost te  fantastično reguliše temperaturu i vlažnost.

Vuna kroz istoriju

Vuna kao prirodni materijal stara je gotovo kao i sama civilizacija jer su ljudi davno otkrili njene prednosti. Čovecanstvo koristi vunu preko 25000 godina i najstariji pronađeni tekstili su vunenog sirovinskig sastava. Vuna je na svojstven način pomagala u preživljavanju Eskima, Laponaca, Tibetanaca, Kašmiraca i Sibiraca. Vuna je, naime, odličan toplotni izolator, ujedno propušta vlagu tako da na jednoj strani upija znoj i ostalu telesnu vlagu a na drugu stranu je iznosi. Vuna štiti od hladnoće i vlage čak i na –30 stepeni C.

Manje je poznato da stanovnici najtoplijih pustinjskih predela Afrike, Azije i Australije, gde se temperature penju i preko +50 C, takođe upotrebljavaju vunene odevne predmete. U svetu je poznato desetak vrsta vune a najcjenjenija je vuna australijskih merino ovaca koje imaju karakterističnu dlaku.

Tipovi vune

MERINO VUNA - je fino, meko, vrlo kovrdžavo i najkvalitetnije vlakno vune. Koristi se za proizvodnju visoko kvalitetnih tkanina od kojih se šije odeća.


CROSSBRED VUNA - to je vuna srednjeg kvaliteta, srednje finoće, nije tako meka i kovrčava kao merino. Potiče od Crossbred ovaca koje se dobijaju ukrštanjem merino ovaca i ovaca s grubom vunom.
Ova se vuna koristi  za proizvodnju odeće kao i za razne oblike kućne upotrebe.

ALPAKA VUNA - ne sadrži lanolin pa je mogu nositi i oni koji su inače alergični na vunu. Ima svilenkasti sjaj, vrlo je izdržljiva, ali manje topla.

MOHAIR - je vuna od angorske koze  koja ima dugu dlaku, tako da obrađena vuna od mohaira daje efekt krzna, jer i na predivu ostaju te duge dlake. Topla je i mekana, ima lep svilenkast sjaj i prilično je izdržljiva. Često se meša sa ovčijom vunom i sintetikom.

ANGORA VUNA - je sastavljena od dugačkih, mekanih, pahuljastih dlaka angorskih kunića. Dobar je toplotni izolator te je odlična za zimske pletene odevne predmete, ali nije posebno izdržljiva - u pranju se rado skuplja.

KAMILINA DLAKA ili tzv. CAMEL WOOL - je predivo koje se dobiJa od donjeg sloja kaminog krzna, izuzetno je mekana i predivne prirodne boje koja se retko boji u neku drugu boju osim njene prirodne, ponekad samo u tamnije smeđu. Uglavnom se prerađuje u materijale za tekstilnu industriju, a danas se može naći i vuna za pletivo.

GRUBA VUNA - vuna najniže kvalitete, vrlo je gruba. Slabo je ili nimalo kovrdžava. Potiče od ovaca s grubom vunom kao što je Shetlandska ovca. Koristi se za proizvodnju tepiha ili ima tehničku primenu (proizvodnja izolacijskih materijala i sl.)

Vuno predivo u domaćoj tekstilnoj industriji

Tekstilne fabrike, čija je infrastruktura uništena, danas jedva da izlaze na kraj sa jeftinim industrijskim proizvodima od sintetičkih vlakana iz Kine koji su preplavili tržište. Postojeće tekstilne fabrike se žale na nedostatak vunog prediva finijeg kvaliteta koje koriste u svojoj proizvodnji. Neki manji kapaciteti za preradu vune i proizvodnju poluproizvoda (oprana vuna,  vlačana  vuna, predivo). Nekoliko malih, u novije vrijeme osnovanih kompanija, prepoznalo je potencijal sektora proizvodnje  tradicionalnih proizvoda od vune, kao što su tepisi, odjevni predmeti, prekrivači,  krevetnine itd. Tehnike koje ta preduzeća koriste su ručne, radno intenzivne operacije  u kojima su angažovane uglavnom žene. Iako ta preduzeća koriste poluproizvode od vune, kao što je predivo, žale se na činjenicu da domaća prediva  jedva mogu zadovoljiti zahteve ove industrije.

Proizvođači vune pletu ili predu predivo u razne tkanine. Vuna se također može i bojiti u raznim fazama proizvodnog procesa i prolazi kroz procese finalne obrade kako bi dobila željeni izgled i teksturu.
   Umetnička radionice  proizvodi manje od 1 tone finalnih proizvoda odbojene vune, što je 1% od ukupne proizvodnje finalnih proizvoda. Proizvodi tradicionalne tepihe, prostirače za pod, pokrivače i razne pletene predmete. Na celokupnu godišnju proizvodnju baziranu na vuni (finalni proizvodi) otpada oko 75 tona vune na kućnih potrepština, kao što su tepisi, krevetnine, deke, jastuci, prekrivači i ostali prizvodi od bojene vune, što čini  5 % doprinosa ovoj vrsti proizvodnje. Kompanije koje  proizvode odevne predmete od bojene vune, kao što su jakne, puloveri, džemperi, čarape, kape, rukavice itd. imaju udeo od oko 2 - 3% od  celokupne proizvodnje.

Tajna vunenog konca oko ruke : Smanjuje bolove u zglobovima i pojačava cirkulaciju!

Vuneni konac utiče na cirkulaciju, jer upalna reakcija počinje usporenjem krvotoka. Takođe služi kao izvor manjeg statičkog eliktriciteta.

Vuneni konac na zglobu - u čemu je njegova isceliteljska moć? Nose ga naše bake, vezuju ga svojoj deci i unucima. One veruju da crveni vuneni konac može da spasi i zaštiti od bilo kog uroka.

Postoje mnogo mitova o njemu, ali u stvarnosti to je samo – narodna medicina. Postoje tvrdnje da vuneni konac na ruci oslobađa čoveka bolova u zglobovima. Lekari ne komentarišu takvu činjenicu, međutim priznaju njeno postojanje. Vuneni konac utiče na cirkulaciju, jer upalna reakcija počinje usporenjem krvotoka. Takođe služi kao izvor manjeg statičkog eliktriciteta.

Kako deluje vuneni konac?

Higijenski najzdravija termoregulaciona materija je vuna. Njena struktura omogućava koži da diše. Štaviše, poseduje lekovita svojstva. Od davnina su se ljudi oslobađali zubobolje, glavobolje, bolova u leđima, tako što su na bolno mesto stavljali komad prave prirodne vune. Takođe su prevremeno rođenu decu stavljali u runo ovce.

Stvar je u tome da prirodna vlakna vune, ošišane i netretirane bilo kojim hemikalijama, prekrivene životinjskim voskom – lanolinom (koji se razlikuje od drugih materija, koje sadrže druge sterine, kao što je holesterin), odlično se upijaju u kožu i umiruju je. To je gusta masa žute ili žutobraon boje, karakterističnog mirisa i sadrži 12% od težine vune. Ovu posebno dragocenu supstancu izdvajaju da bi je koristili za pravljenje kozmetičkih krema i masti.

Ako koristite posteljinu od prirodne vune, postojeći lanolin (koji se topi na temperaturi tela), lako prodire u kožu. Na taj način blagotvorno deluje na mišiće, zglobove, kičmu, ublažava bolove i povećava cirkulaciju krvi. Toplotna provodljivost vune je niža od mnogih tekstilnih materijala.

***